του Στέλιου Ψωμά
Τον τελευταίο καιρό, και ιδίως μετά την εκρηκτική αύξηση των αιτήσεων για κατασκευή νέων φωτοβολταϊκών σταθμών σε όλη τη χώρα, έχουν εκφραστεί ανησυχίες για το κατά πόσο η ανάπτυξη αυτή είναι συμβατή με τις υφιστάμενες δραστηριότητες και κατά πόσο είναι αποδεκτή από τις τοπικές κοινωνίες. Δυστυχώς, κάποιες άστοχες ρυθμίσεις ή/και κινήσεις μερίδας επενδυτών έχουν ρίξει λάδι στη φωτιά, σπιλώνοντας και άλλες επενδύσεις που κατά τα άλλα είναι ευπρόσδεκτες και επιθυμητές.
Τα φωτοβολταϊκά είναι σήμερα η καθαρότερη και φθηνότερη ενεργειακή τεχνολογία και η πλειοψηφία των πολιτών διάκειται ευνοϊκά απέναντί τους. Οι παράγοντες της αγοράς λοιπόν έχουν κάθε λόγο να προστατεύσουν αυτό το καλό όνομα των φωτοβολταϊκών και να μην αφήσουν να εκτροχιαστεί η αναπτυξιακή τους πορεία.
Ένα ζήτημα που έχει εγείρει ανησυχίες σε κάποιες τοπικές κοινότητες αφορά τη δυνατότητα ενός εν δυνάμει επενδυτή να υποβάλει αίτηση για έκδοση Βεβαίωσης Παραγωγού στη ΡΑΕ χωρίς να έχει κατοχυρώσει (έστω και προκαταρκτικά) τη θέση εγκατάστασης. Ο Ν.4685/2020 έχει εισαγάγει μια αμφιλεγόμενη διάταξη επ’ αυτού, βάσει της οποίας, ένας εν δυνάμει επενδυτής μπορεί να υποβάλει αίτηση στη ΡΑΕ για συγκεκριμένη θέση εγκατάστασης του σταθμού χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του έχοντος τη ιδιοκτησία ή επικαρπία αυτού του γηπέδου. Στην περίπτωση αυτή, και εφόσον βέβαια ο νόμιμος ιδιοκτήτης ή επικαρπωτής αντιληφθεί ότι κάποιος χρησιμοποιεί τα χωράφια του εν αγνοία του ή παρά τη θέλησή του, ο νόμος προβλέπει ότι έχει δικαίωμα να υποβάλει και αυτός αίτηση στη ΡΑΕ (μόνο όμως στον επόμενο κύκλο από την έκδοση της Βεβαίωσης). Η νέα Βεβαίωση Παραγωγού μπορεί να εκδοθεί και στο όνομα τρίτου προσώπου στο οποίο ο ιδιοκτήτης έχει μισθώσει το χώρο βάσει μισθωτηρίου που έχει περιβληθεί τον τύπο συμβολαιογραφικού εγγράφου τετραετούς τουλάχιστον διάρκειας.
Η ρύθμιση αυτή σημαίνει πρακτικά ότι ο ιδιοκτήτης μιας έκτασης εμπλέκεται σε μια ταλαιπωρία και, ακόμη κι αν δικαιωθεί, θα πρέπει να σπαταλήσει χρόνο και χρήμα για να προστατεύσει την ιδιοκτησία του. Έχει δώσει επίσης το δικαίωμα σε κάποιους εν δυνάμει επενδυτές να καταθέτουν σωρηδόν αιτήσεις χωρίς να έχουν τη συγκατάθεση ή συμφωνία των ιδιοκτητών της γης. Ακόμη κι αν οι αιτήσεις αυτές ναυαγήσουν σε βάθος χρόνου, η ζημιά έχει γίνει. Πρώτον γιατί επιβαρύνονται οι υπηρεσίες με έξτρα χρόνο εργασίας για να αξιολογηθούν οι αιτήσεις και, δεύτερον, γιατί πολλοί ιδιοκτήτες γης ανησυχούν για τα χωράφια τους και για το κατά πόσο ελέγχουν τελικά την ιδιοκτησία τους. Η αλήθεια είναι πως τα έσοδα (για 20-25 χρόνια) από την ενοικίαση αυτών των χωραφιών σε εν δυνάμει επενδυτές φωτοβολταϊκών θα τους αποφέρει πολλαπλάσια έσοδα από τη σημερινή διαχείριση της γης τους. Έχουν δηλαδή κάθε λόγο να είναι θετικοί στην προοπτική ενοικίασης, αρκεί φυσικά οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές να έρθουν σε επαφή και συμφωνία μαζί τους.
Επειδή η εν λόγω ρύθμιση του Ν.4685/2020 ήταν άστοχη, απαιτείται μια τροποποίησή της στην εξής κατεύθυνση. Στην αίτηση για Βεβαίωση Παραγωγής προς τη ΡΑΕ, να υποβάλεται και ένα προσύμφωνο για τη χρήση της γης από τον ενδιαφερόμενο επενδυτή. Σε αυτή τη φάση ανάπτυξης ενός έργου, δεν μπορεί να υπάρξει ακόμη συμβολαιογραφική πράξη (λόγω μεγάλου κόστους), αλλά το προσύμφωνο διασφαλίζει τη σύμφωνη γνώμη και συναίνεση του ιδιοκτήτη της γης, αίροντας έτσι σε μεγάλο βαθμό και τις ανησυχίες των τοπικών κοινωνιών.
Σε ότι αφορά τον μεγάλο αριθμό αιτήσεων που έχουν κατακλύσει όλη τη χώρα, ισχύει η παροιμία “όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό καλάθι”. Προφανώς δεν είναι εφικτό να υλοποιηθούν όλα αυτά τα έργα. Θα υλοποιηθούν εκείνα για τα οποία έχει διασφαλιστεί η δυνατότητα σύνδεσής τους στο ηλεκτρικό δίκτυο και φυσικά εκείνα που μπορούν να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση. Τελικά,η ίδια η ζωή θα βρει μια ισορροπία, έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε εν τέλει μια υγιή ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, αποφεύγοντας τις συνέπειες της σημερινής υπερθέρμανσης της αγοράς.
* Ο Στέλιος Ψωμάς είναι σύμβουλος του Συνδέσμου Εταιριών Φωτοβολταϊκών
